Ik kan mijn ogen niet meer sluiten (deel 2)

In het vorige deel heb ik aandacht besteed aan het werk van David Loy en de Ecosattva Training bij de One Earth Sangha. In dit tweede deel wil ik graag het ecodharma-werk van Joanna Macy en Bhikkhu Bodhi belichten.

Joanna Macy: boedddhistisch leraar, wetenschapper, activist, schrijver en grondlegger van The work that reconnects schreef ruim dertig jaar geleden al het visionaire boek World as lover, world as self  (Parallex Press, 1991). Actueler dan ooit, werd het boek in 2021 herdrukt ter gelegenheid van haar negentigste verjaardag. In dit boek beschrijft ze wat het grote inzicht van de Boeddha over conditionaliteit of paticca-sammupada voor ons kan betekenen. Ze legt in dit boek verbinding met de hedendaagse systeemtheorie.

Ze zegt: “De dharmavisie van een interafhankelijke wereld die tot leven komt door bewustzijn, is een krachtige inspiratie voor het helen van de aarde”. Ze helpt ons twee belangrijke dingen te zien. Op de eerste plaats hoe diep we ingebed zijn in het web van het leven en hoe dit ons bevrijdt van onze menselijke arrogantie en eenzaamheid. Op de tweede plaats bevrijdt het ons van alles van te voren  moeten weten; allerlei opties zullen ontstaan als we samen het pad gaan en we elkaar op het pad tegenkomen.

Haar diepe betrokkenheid bij de pijn in de wereld, haar grote kennis van zaken zowel van de dharma als diepte-ecologie en systeemtheorie, haar wijsheid als ervaren dhammabeoefenaar én haar schrijven vanuit het perspectief van een bodhisattva maken dit  boek niet alleen zeer toegankelijk, maar ook inspirerend. Het opent het hart en is een ondersteunend perspectief voor ieder die niet alleen op het kussentje maar ook in de wereld het lijden wil omarmen als poort naar transformatie en bevrijding.

Op haar website www.joannamacy.net vind je informatie over haar boeken, lezingen en over “The work that reconnects”.

In  zijn artikel The need of the hour – zie https://tricycle.org/magazine/bhikkhu-bodhi/ – beschrijft Bhikku Bodhi, boedhistische geleerde, vertaler van vele klassieke Pali-teksten en medeoprichter van  Buddhist Global Relief, een nieuwe visie en waarden,  als noodzakelijke maatregelen om de wereld te beschermen. Praktisch gezegd: in welke richting moet het boeddhistisch onderricht zich bewegen om ons op een heilzame wijze te kunnen verhouden tot de grote ecologische problemen in onze tijd. Hij ziet twee complementaire perspectieven die voor ons een gids kunnen zijn bij onze betrokkenheid bij de wereld, n.l. de wijsheid van de zelfloosheid en universele compassie.

De wijsheid van zelfloosheid kunnen we ontwikkelen, zo zegt hij,  door te onderzoeken en te gaan zien dat de 5 aggregaten waaruit de persoonlijkheid is opgebouwd, vergankelijk en samengesteld zijn en voortdurend veranderen. Om zicht te krijgen op de moeilijke toestand van onze wereld, moeten we vervolgens onze focus van onderzoek verschuiven van de zelfloosheid van de persoonlijke identiteit naar het onderzoek van het wijde web van conditionaliteit/ paticca sammupada. Inzicht in de interafhankelijkheid van de verschijnselen onthult dat het wezen van de dingen besloten ligt in een systeem van relaties. Een van de grote inzichten van de Boeddha waar ook Joanna Macy naar verwijst.

Hij zegt verder dat we, als we gaan zien hoe alle levende wezens verbonden zijn in de meest ingewikkelde symbiotische relaties, dat we dan alle vormen van leven gaan respecteren. We gaan zien hoe alle levende wezens betrokken zijn in een voortdurende uitwisseling en beïnvloeding van elkaar en hun omgeving. We beschouwen de omgeving als heilig en kostbaar voor wat ze ons geeft, we zien haar als de sfeer waarin het leven zich ontvouwd, als een domein van mysterieuze intelligentie, schoonheid en verwondering.

En  dit juiste weten kan niet anders dan juiste actie met zich meebrengen. Het kan tot uiting komen in een ethiek die van ons vraagt dat we ons bewust zijn van de effecten op de lange termijn van ons handelen op andere mensen, op de natuur, op alle levende wezens die begiftigd zijn met gevoel en op de totale biosfeer.

En Bhikku Bodhi geeft vervolgens aan dat de wijsheid van zelfloosheid niet voldoende is om ons spirituele potentieel volledig tot bloei te laten komen. Ze moet samengaan met een andere kwaliteit die de wil tot handelen in beweging brengt. En dat is compassie. Hij spreekt hier over gewetensvolle compassie. In zijn begrijpen is dit compassie die zich niet beperkt tot een passief de ander het goede toewensen of zelf in prettige en verheven staten vertoeven, maar een compassie die de moed in zich draagt de ander daadwerkelijk te helpen; het lijden te verminderen en werkelijk geluk te brengen. Dit is compassie die bezield is door de stem van het geweten; van een bewust weten, dat ons er voortdurend aan herinnert dat teveel  medewezens – zowel mensen, dieren, als de plantenwereld – op een onrechtvaardige manier zijn veroordeeld tot een ellendig leven.

Zowel wijsheid als compassie verschuiven zo ons besef van identiteit, weg van onszelf naar de wijdere menselijke, biotische en kosmische gemeenschap waar we deel vanuit maken. Hij ziet compassie die voortkomt uit dit bewust weten en die begeleid wordt door wijsheid, als ‘the need of the hour’ – de meest urgente behoefte in deze tijd.Zie https://oneearthsangha.org.

Een nieuwe wereld is niet alleen mogelijk, ze is onderweg

Op een rustige dag,  kan ik haar ademen horen.

~ Arundhati Roy ~